Tháng 12 năm 2025 sẽ là cột mốc lần đầu halving diễn ra với Bittensor. Thị trường đang có nhiều luồng ý kiến khác nhau: một số nhà đầu tư giữ tâm thế bình tĩnh, tin tưởng mạng lưới sẽ thích nghi, trong khi số khác lại bất an, lo ngại rằng giao thức cần được điều chỉnh. Điều này hoàn toàn dễ hiểu.
Nhìn lại lịch sử halving đầu tiên của Bitcoin, tâm trạng cũng tương tự: phe bi quan từng cho rằng Bitcoin sẽ sụp đổ, còn phe lạc quan lại đặt niềm tin vào khả năng thích ứng của hệ thống xuất phát từ động lực kinh tế.
Kết quả là phe bi quan đã nhầm. Bitcoin vẫn tồn tại và phát triển đến nay, minh chứng cho sự hiệu quả của chính sách tiền tệ tự động. Chúng tôi tin rằng Bittensor sẽ có diễn biến tương tự.
Tuy nhiên, điểm khác biệt then chốt giữa Bitcoin và Bittensor là hệ sinh thái Bittensor có hai loại token—TAO và Alpha (token subnet)—với lộ trình halving riêng biệt, tạo thêm yếu tố phức tạp.
Chúng tôi sẽ phân tích chi tiết, nhưng quan điểm dài hạn của chúng tôi là: halving là tín hiệu tăng giá cho cả TAO lẫn token subnet, dù cũng như với Bitcoin, thời điểm tác động vẫn khó dự đoán chính xác.
Dành cho độc giả không muốn đi sâu vào phân tích, sau đây là phần tóm lược.
Đối với TAO, lượng phát hành sẽ giảm một nửa, dẫn đến ít TAO lưu thông và nguồn cung TAO bán ra cũng giảm. Đây là yếu tố tích cực cho giá.
Đơn giản mà nói: trên Bitcoin, thợ đào nhận BTC trực tiếp, và halving khiến phần thưởng cũng như khả năng bán BTC giảm. Còn trên Bittensor, các subnet nhận TAO, và halving làm giảm lượng TAO phân phối vào subnet, từ đó nguồn TAO bán ra cho thợ đào, validator và nhà đầu tư cũng giảm.
Với token subnet, vấn đề phức tạp hơn. Bản chất subnet là một pool thanh khoản. Halving TAO sẽ giảm một nửa lượng TAO bơm vào chuỗi. Khi thanh khoản hạn chế hơn, biến động giá sẽ mạnh hơn, khuếch đại biên độ tăng và giảm.
Lấy ví dụ, nếu tuần trước Tổng Giá thị trường subnet tăng 1% với thanh khoản hiện tại, thì sau halving cùng dòng tiền đó có thể làm giá biến động gấp đôi. Lúc này, hướng dòng tiền ròng là yếu tố quyết định giá token subnet.
Quan điểm của chúng tôi:
Chúng tôi nhận định dòng tiền subnet sắp chuyển sang trạng thái tích cực. Trong môi trường sau halving với biến động lớn và thanh khoản hạn chế, đó là lực đẩy cho token subnet.
Bittensor phân phối TAO cho subnet bằng cách bơm TAO vào pool thanh khoản của từng subnet theo tỷ lệ giá token subnet (Alpha). Cơ chế này được đưa vào từ bản nâng cấp Dynamic TAO tháng 2 năm 2025, chuyển hệ thống phát hành sang định hướng thị trường.
Lượng TAO bơm vào pool được thiết kế giúp giá subnet ổn định. Khi chuỗi bơm TAO vào một phía pool, đồng thời bơm Alpha vào phía còn lại để duy trì cân bằng. Sau halving, lượng TAO bơm vào sẽ giảm 50%, tương ứng lượng Alpha cũng giảm để tránh biến động giá.
Ví dụ, một subnet hiện chiếm 10% tỷ lệ phát hành và giao dịch ở mức 0,1 TAO (giả định Tổng Giá là 1), mỗi block sẽ nhận 0,1 TAO và 1 Alpha. Sau halving, subnet này sẽ chỉ nhận 0,05 TAO và 0,5 Alpha mỗi block.
Hệ quả là thanh khoản TAO và Alpha trong pool subnet sẽ tăng chậm lại. Thanh khoản mỏng hơn làm tăng biến động giá chiều lên và xuống, khiến token subnet giao dịch với độ beta cao.
Thợ đào chịu tác động lớn nhất. Họ thường xuyên bán Alpha lấy TAO rồi đổi TAO sang USD để chi trả chi phí. Sau halving, thanh khoản TAO giảm khiến bán Alpha thu về ít TAO hơn do độ sâu thấp và trượt giá cao. Kết quả là lượng TAO rút khỏi pool subnet và bán ra thị trường sẽ giảm.
Chủ subnet có thể cân bằng lại bằng cách giảm phát hành cho thợ đào khoảng 50%, tạo hiệu ứng “halving Alpha”. Dù không khôi phục hoàn toàn trạng thái trước halving, biện pháp này giúp hệ thống tiệm cận cân bằng. Giảm lượng Alpha phát hành sẽ làm chậm tốc độ bán Alpha vào pool TAO mỏng, hạn chế cạn kiệt thanh khoản. Kết hợp giảm phát hành Alpha cùng halving TAO sẽ giúp ổn định giá subnet và giảm biến động toàn mạng.
Ngược lại, subnet nào tăng gấp đôi nhu cầu thực (ví dụ qua buyback) có thể bù đắp tác động halving và giảm nhu cầu cắt giảm phát hành cho thợ đào.
Hiệu ứng tức thì của halving là subnet nhận ít TAO hơn. Điều này sẽ khiến các thợ đào kém hiệu quả rời mạng, giống như mọi lần halving Bitcoin trong quá khứ.
Subnet yếu cũng sẽ gặp khó khăn. Khi lượng TAO bơm vào giảm, tốc độ tăng thanh khoản chậm lại, biên lợi nhuận của thợ đào thu hẹp và việc duy trì hoạt động khó khăn hơn. Quy luật Pareto sẽ được củng cố, tức phát hành TAO tập trung về subnet mạnh. Toàn mạng sẽ tái phân bổ TAO từ subnet yếu sang subnet mạnh.
Các subnet mới cũng sẽ vất vả hơn khi khởi tạo thanh khoản. Họ phải cạnh tranh để nhận ít TAO phát hành hơn, kéo giá trị chảy vào hệ dTAO giảm; các subnet mới bắt đầu từ con số 0. Do lượng Alpha bơm vào pool cũng giảm một nửa, nguồn cung lưu hành của subnet mới sẽ tăng chậm hơn subnet cũ. Nguồn cung lưu hành thấp giữ hệ số root prop cao lâu hơn, nên áp lực bán hệ thống sẽ kéo dài cho subnet mới hơn so với thế hệ trước.
Tuy nhiên, đó chỉ là một phần. Nếu giá TAO tăng nhờ áp lực bán giảm, chủ subnet có thể không cần giảm phát hành cho thợ đào quá sâu hoặc thậm chí không cần giảm. Biên lợi nhuận thợ đào có thể trở lại mức trước halving, việc khởi tạo thanh khoản cho subnet mới sẽ dễ dàng hơn khi giá trị USD của TAO phát hành tăng. Tương tự Bitcoin, hiệu ứng này tích lũy dần khi cung giảm theo cấu trúc bắt kịp cầu, chứ không diễn ra tức thì.
Thị trường sẽ trải qua những cú sốc và biến động, cần thời gian để tác động giảm cung thể hiện rõ trên hệ thống. Tuy nhiên, thành công của chính sách tiền tệ tự động với Bitcoin là minh chứng rõ ràng. Với cộng đồng đồng lòng, chúng tôi tin Bittensor cũng sẽ đi theo lộ trình đó.
Nassim Taleb nhận định rằng biến động thấp khiến hệ thống dễ tổn thương vì mọi áp lực đều bị che giấu cho đến khi hệ thống sụp đổ. Ngược lại, hệ thống thường xuyên chịu sốc sẽ mạnh lên. Halving của Bittensor chính là cú sốc kiểm thử và tôi luyện mạng lưới, là bước khởi đầu cho nhiều lần nữa trong tương lai. Nếu mạng lưới muốn phát triển bền vững nhiều thập kỷ, cần vượt qua được thử thách này.